Wat is een ervaringsdeskundige?
Een ervaringsdeskundige is een persoon die bewust zijn ervaringskennis inzet in relatie tot (diverse) doelstellingen van onderwijs, onderzoek, zorg en ondersteuning. De ervaringsdeskundige heeft zowel door eigen ervaring met ontwrichting en het doorlopen van herstel, als door studie van collectieve kennis, een uniek vermogen ontwikkeld om de cliënt te ondersteunen in zijn/haar herstelproces.
(Bron: ‘Ervaring werkt’, 2020)
In iedere fase van herstel heeft de ervaringswerker een eigen rol, die echter altijd gekenmerkt wordt door het bieden van hoop, begrip, (h)erkenning en perspectief. De ervaringswerker werkt vanuit gelijkwaardigheid en zal daardoor altijd naast de cliënt staan tijdens het herstelproces. Dit geeft vertrouwen, verkleint het gevoel van schaamte en stimuleert de eigen kracht en het zelfvertrouwen van de cliënt. Tevens draagt het bij aan het vergroten van eigenwaarde en herwinnen van regie over het eigen leven. Een ervaringswerker luistert naar het verhaal van de cliënt zonder te oordelen en laat iemand zien dat er perspectief is, dat het leven zelfs beter kan worden dan voorheen. Hierin spelen herkenning en identificatie een belangrijke rol.
Er zijn verschillende rollen waar vanuit je ervaringsdeskundigheid kan inzetten, zoals ondersteuner, beleidsbeïnvloeder, deskundigheidsbevorderaar, onderzoeker of initiatiefnemer van vernieuwing. Hierbij sta je als ervaringsdeskundige altijd in contact met anderen. Als ondersteuner van hulpverlening kun je de rollen aanduiden als ‘bruggenbouwer’, ‘bondgenoot’, ‘veranderaar’, ‘luis in de pels’ of ‘rolmodel’. Ervaringsdeskundigen kunnen schakelen tussen deze rollen. Zij zijn bewust van de verschillenden verbanden waarin zij een bijdrage leveren als ervaringsdeskundige. Soms kunnen rollen overlappen of veranderen.
Beeldvormer
Zet ervaringskennis in zodat realistisch gedacht en gesproken wordt over geestelijke gezondheid(sproblemen).
Hoopverlener/rolmodel
Schept hoop, biedt perspectief en inspireert. Zowel cliënten als hulpverleners zien dat de ervaringsdeskundige een voorbeeld kan zijn van hoe het ook kan. Cliënten kunnen opkijken naar iemand die ervaring heeft met het doorleven van ontwrichting en herstel. Dit zorgt voor motivatie en kracht op de weg naar herstel.
Krachtverlener
Focust in individuele gesprekken op mogelijkheden en empowerment bij de cliënt en/of dichtbetrokkene(n) en draagt daarmee bij aan het herstelproces.
Groepsondersteuner
Begeleidt groepen met focus op mogelijkheden en empowerment.
Bruggenbouwer
Onderhoudt en/of legt verbinding tussen hulpverleners-, familie- en cliëntenperspectief (hierbij kan het gaan om mensen te verleiden tot zorg, maar ook om de zorgverlener te verleiden tot overleg over keuzemogelijkheden in de behandeling), beleid, organisaties en andere mogelijke stakeholders. De ervaringsdeskundige draagt zo bij aan meer wederzijds begrip en gelijkwaardig samenwerken.
Wegwijzer/ gids
Maakt mensen wegwijs in terminologie, het zorg- en vormingsaanbod en de bredere dienstverlening.
Vertegenwoordiger/bondgenoot
Vertegenwoordigt en verdedigt het perspectief van de cliënt, familie en/of andere dichtbetrokkene(n). Is tevens belangenbehartiger en vertrouwenspersoon. De gedeelde grond van vergelijkbare ervaringen biedt begrip, herkenning en erkenning voor dat wat moeilijk te verwoorden, uit te leggen en te verdragen is.
Frisdenker/innovator
Durft ‘de dingen’ in vraag te stellen, brengt vernieuwende ideeën aan en heeft een creatieve, verfrissende en kritische blik op de actuele werking en visie van organisaties, opdrachten en concrete projecten. Zijn kennis van binnenuit van belemmerende en stigmatiserende aspecten van zorg is een onmisbaar element voor het verbeteren van zorg.
(Bron: ‘Ervaring werkt’ 2020)